دوستون دنيا جي سڀ کان پراڻي تهذيب ڪهڙي آهي؟ مصري نہ، تہ پوءِ رومي چڱو اهي بہ ڪانہ، هن سوال جو صحيح جواب آهي سنڌو ماٿريءَ جي تهذيب جنهن کي انگريزي ۾ Indus Valley Civilization بہ چيو ويندو آهي.
۽ هن کان پهرين توهان مون تي ڪو سوال پيدا ڪريو اهيو آءُ نٿو چوا بلڪي Times Of India جي اهيا رپورٽ چوي ٿي تہ Archaeological Survey of India (ASI) ۾ مليل ثبوتن جي جڏهن ڪاربان تاريخ ڪئي وئي تہ ثبوتن جي حساب سان سنڌو ماٿري جي تهذيب اڄ کان تقريبن 8000 سال پراڻي پائي وئي.
ٽيڪنيڪلي هي تهذيب مصري، رومين ۽ دنيا جي ڪهڙي بہ تهذيب کان وڌيڪ پراڻي آهي، جيڪا ڀلي فڪر جي ڳالهه هجي پر هڪ اسرار ڳالهه آهي تہ سنڌو جي اها تهذيب جنهن سوين سال لفظي طور انسان لاءِ مثال ٺهيا آهن اڄ 8000 سال گذرڻ بعد بہ هي ڪئين کي خبر نہ آهي ته هن تهذيب جو خاتمو ڪئين ٿيو هو؟ ڇا هنن جي خاتمي پٺيان ڪو جنن جو هٿ هو؟ يا هتي هزارين سال پهرين ڪو تباهيڪار حملو ٿيو جنهن ۾ ڪئين ٽائيم ٽريولر جي سازش هئي؟ هن پوسٽ ۾ اسين آثار قديمہ جي ماهرن مطابق مليل ثبوتن جي طور تي ڄاڻڻ جي ڪوشش ڪنداسين.
دوستون هي ڪهاڻي شروع ٿئي ٿي سن 1920 کان آرڪيولوجيڪل ڊپارٽمنٽ جو مهشور آرڪيولوجسٽ ديارام ساهني جڏهن پنجاپ ۾ پراڻين شين کي ڳوليو پئي جيڪو اڄ پاڪستان ۾ موجود آهي تڏهن پنهنجي ڳولاءِ جي دوران ڪجهہ برتن ٺڪر مليا هاڻ ڏسو تلوار تير جو ملڻ ٻڌائي ٿو تہ اتي ڪنهن قسم جي جنگ وغيره ٿئي هوندي ۽ جنگ جو سامان ملڻ تاريخ ۾ ڪا وڏي ڳالهہ نہ آهي هتي گھريلو شيون اهڙي جاءِ تان مليو جنهن کي هميشہ هڪ ويران جڳهہ سمجھيو ويندو هو هاڻي ديارام کي هڪ سوني جو آنو ملي ويو جنهن کي اگر هو ڇڏي ڏي ها تہ ڪير بہ ان کي ياد نہ رکي ها پر هن اهيا غلطي ڪانہ ڪئي هن هڪ ٽيم گھرائي ۽ آس پاس وڌيڪ جانچ ڪرائي ته جنهن ۾ انن کي ڍڳا گاڏي اناج جا گودام ۽ اهڙا رهائشي ثبوت مليا هاڻي ڌيان سان ڏسڻ ۾ خبر پئي ته انهي جڳهه تي رستا وغيره پاڻي جا نيڪال ۽ اهڙا ٻيا فن تعمير سهولتون هئنيو جيڪي 1920 ۾ به انجنيئرين کي منجھائي ڇڏينديو هيو، ۽ اتفاق سان انهي دور ۾ ڳولا ٿئي هڙاپا جي.
هاڻي اڳتي هلي جڏهن اهيا رپورٽ وڃي برٽش انڊيا جي Archaeologist Survey of India ۾ جمع ٿئي ته خوش قسمتي سان هن سروي کي وڌيڪ دلچسپي سان اڳيان
هليو ويو ۽ ڪجهه بهترين آرڪيولوجسٽ کي موڪلڻ کان پوءِ 5 کان 10 سال اندر هڙاپا،
موهن جو دڙو ۽ ڪجهه ٻيا شهر به ڳوليا ويا.
پهرين ته هن کي نرمل پراڻي زماني جي رهندڙ ماڻهن جي طرح سجهيو ويندو هو پر جڏهن چانچ ۾ ملندڙ شهر وڌيندو ويو ۽ ثبوتن جو تعداد ختم ئي نه ٿيو جڏهن سال 1944 ۾ ڊاريڪٽر جنرل آف ASI جون مارشل (John Marshall) دنيا جي سامهون آيا ۽ سنڌو تهذيب (Indus Valley Civilization) جي ڳولا شروع ڪئي.
سنڌو تهذيب دنيا جي ڪهڙي به تهذيب کان الڳ ۽ خاض آهي، ۽ جنهن جون ڪجهه تفصيل اهڙيون به آهن جنهن اڄ به دنيا جا وڏا انجنيئر ۽ آثار قديمه جا ماهر هاضم نٿا ڪن.
هاڻي مثال لاءِ هنڌستان ٽائيمز جي هن آرٽيڪل ۾ اهيو ٻڌايو ويو آهي ته سنڌو ماٿري تهذيب ۾ ٽوٽل ملائي 1056 کان به وڌيڪ ڳوٺ ۽ شهر موجود هئا جنهن ۾ اڃا به الائي ڪيترا اهڙا شهر ۽ ڳوٺ هوندا جنن جو پتو نه لڳيو آهي، هاڻي هي آڪڙو ٻڌائي ٿو ته هي علائقو ڪيترو وڏو هو ۽ هڪ وقت ۾ هتي 50 لک ماڻهو رهندا هئا.
هي انگ ڀلي هن دور ۾ ڪجهه خاض نه هجي پر ان دور ۾ هي پوري
انساني آبادي جو10% کان وڌيڪ جو حصو هو، جنهن جو مطلب آهي ته ان دور ۾ هر 10 ماڻهن
مان 1 ماڻهو سنڌو تهذيب جو هو.
هاڻي دوستو گرڊ آرڪيٽڪچر ٽيڪنڪ جو اسعتمال ڪري هتي جو هر هڪ ڳوٺ ايترو بهترين ۽ سهوليتڪار ٺاهيو ويو جنهن جي اڳيان جا اڄ جا شهر به پوئتي لڳن ٿا، ۽ پاڻي جي نيڪال وارو سسٽم ته ايترو عمده آهي جيڪو پوري دنيا ۾ اڄ سال 2023 ۾ شايد ڪٿي ملي.
هاڻي توهان کي لڳندو هوندو ته هتي جي آرمي جا سنڀاليندڙ تمام سخت هوندي پر نه هڪ صدي کان وڌيڪ تحقيق ۾ هتي ڪو آرمي يا هٿيارن جا نشان نه مليا آهن، ۽ نه ئي هتي ڪو اهڙو ثبوت مليو آهي جيڪو ڪنهن مهذيب وغيره جي نشاندهي ڪندو هجي.
هاڻي ڳالهه اهيا آهي ته ايتري ايڊوانس تهذيب جا ماڻهو راتو رات ڪيڏهان گم ٿئي ويا جنهن جو پتو اڄ تائين صحيح نه لڳايو ويو آهي ته آخر 5 ملين ماڻهن جو ڇا ٿيو.
آثار قديمه جا ماهر سنڌو تهذيب جي تباهي جو الڳ الڳ خيال ٻڌائن ٿا، جيڪي ڪجهه هن ريت آهن.
1. ڪجهه ٻڌائين ٿا ته ان دور ۾ زمين جي ڪرسٽ وڏي تبديلي ڏسي وئي هئي جنهن ڪري نه صرف هتي زلزلا آيا هوندا بلڪه ڪافي حصا سيلاب ۾ به تباهه ٿيا هوندا، هاڻي ڀلي هتي پاڻي جي نيڪال جو بهترين نظام هجي پر هڪ مٿان هڪ سيلاب اچڻ ڪري هڪ ئي جھٽڪي ۾ سڀ ڪجهه تباهه ٿئي ويو هجي.
2. ٻيو ڪارڻ آهي ڏوڪار ٻڌايو وڃي ٿو ته اڄ کان 3000 سال پهرين سرسوتي ندي سڪي وئي هئي ۽ جيسيائين پاڻ پڙهيو ۽ ٻڌو آهي هڙپن تهذيب هڪ ايگريڪلچرل تهذيب هئي جنهن جو مطلب آهي ته هتي ماڻهو گوشت کان وڌيڪ هارپي تي مشطمل هئا. هاڻ اهيو ممڪن آهي ته سرسوتي ندي جي سڪڻ ڪري هتي خوفناڪ ڏوڪار آيو هجي ۽ مجبوري ۾ لڏپلاڻ ٿي هجي، جنهن ڪري راتو رات سنڌو تهذيب جا ماڻهو غائب ٿي ويا.
3. ڪجهه وري ٻڌائين ٿا ته هتي ڪا اهڙي بيماري وائرس آئي هجي، ماهرن کي مليل ڊانچن مان ريڊيشن جا ثبوت به مليا آهن، پر ڳالهه اهيا آهي ته اڄ کان 5000 سال پهرين نيوڪلئير هٿيار جي ڳالهه نه هئي، سوائي مهاڀارت جي. مهاڀارات پراڻ ۾ اڃا به اهڙن اهٿيارن جا آثار ملن ٿا جيڪي ماهر به چون ٿا ته هي ممڪن آهي ته جڏهن ڪورڪشيتر ۾ اهڙي ڪنهن نيوڪلئير جو استعمال ٿيو هجي ته ان جي ريڊيشن جو ظاهر موهن جو دوڙو ۾ به ٿيو هجي، جڏهن ته ڪورڪشيتر ۽ موهن جو دوڙو جو ۾ 900 ڪلو ميٽر جو مفاصلو آهي.
خير هي سڀ هڪ خيالي تجويزون آهن انهن ۾ ڪيترو سچ آهي انهي جو
پکتو ثبوت نه آهي.
کوئی تبصرے نہیں:
ایک تبصرہ شائع کریں